5 Prawd Polaków. Polski Związek Polaków w Niemczech i mniejszość spod znaku Rodła

W ramach obchodów zaplanowana została sesja popularnonaukowa oraz prezentacja okolicznościowego ryngrafu.

Kończący I wojnę światową traktat wersalski zdecydował bezpośrednio i pośrednio o przebiegu niemal całej zachodniej i północnej granicy Polski, pozostawiając za kordonem ponad milionową rzeszę Polaków, zamieszkujących swoje odwiecznie rodzime ziemie nad Odrą, Łyną, Bałtykiem, a od pokoleń nad Szprewą i Renem. Polacy żyli na tych terenach pomimo prowadzonej przez Niemców długotrwałej germanizacji. Ci spośród polskich działaczy narodowych i społecznych, którzy po powstaniach wielkopolskim i śląskich pozostali w granicach Niemiec, postanowili się zorganizować, aby wspólnie oprzeć się wrogiej wobec polskiej mniejszości narodowej polityce niemieckiego rządu. Polacy działali na polu politycznym, społecznym, kulturalnym i gospodarczym.

W 1922 r. powołano Związek Polaków w Niemczech. Polacy posiadali w Niemczech swoje banki, spółdzielnie, przedsiębiorstwa, szkoły, przedszkola, biblioteki. Wydawali książki, gazety, różnego rodzaju czasopisma. Kultywowana była rodzima tradycja, pomimo przeszkód rozwijała się sztuka. Trudne położenie Polaków w Niemczech pogorszyło się jeszcze bardziej, kiedy niemieccy obywatele w 1933 r. w wolnych wyborach powierzyli rządy zbrodniczej partii narodowosocjalistycznej Adolfa Hitlera. Odtąd Polacy podlegali zmasowanym represjom i terrorowi, łącznie z zabójstwami, a polskie placówki były napadane i niszczone.

Po wybuchu II wojny światowej Niemcy pozbawili Polaków statusu mniejszości narodowej, działalność Związku Polaków w Niemczech została zakazana, tak samo jak działalność wszystkich polskich organizacji. Działacze Związku trafili do obozów koncentracyjnych i więzień. Tam z powodu swojej przynależności narodowej i dotychczasowego manifestowania polskości byli torturowani i mordowani. Polski majątek został skonfiskowany przez rząd Rzeszy Niemieckiej. Do dziś Polacy nie odzyskali w Niemczech statusu mniejszości narodowej, nie zwrócono im zrabowanego majątku, nie zostały też Polsce wypłacone jakiekolwiek reparacje wojenne.

Tekst: dr Paweł Warot, dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku

PROGRAM SPOTKANIA 6.03.2023

12.00

Powitanie uczestników i prezentacja repliki ryngrafu Związku Polaków w Niemczech.

12.20

Dr Paweł Warot (dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku) – „Znaczenie Związku Polaków w Niemczech”.

12.40

Dr Barbara Męczykowska (Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Gdańsku) – „Kongres Polaków w Niemczech 6 marca 1938 r. Wielki zjazd w trudnych czasach”.

13.00

Daniel Sieczkowski (Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Gdańsku) – „Znak pamięci – tradycja ryngrafu w polskiej historii”.

13.20

Zakończenie i podsumowanie.

Wstęp wolny